خبرگزاری مهر – گروه هنر – علیرضا سعیدی: پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران طی روزهای بیست و سوم تا بیست و هفتم آبان ماه سال جاری به میزبانی شهر گرگان برگزار شد، رویدادی پرچالش که چند روز مانده به برگزاری آن در کرمان به دلیل آنچه از آماده نبودن زیرساخت های فنی تالار مرکزی میزبان جشنواره در این شهر اعلام شد به استان گلستان و شهر گرگان انتقال پیدا کرد. شرایطی که سرمنشا حرف و حدیث های زیادی شد و البته مسئولان برگزاری این رویداد هم می دانستند که قطعاً دربرگیرنده حاشیه هایی هم هست.
حاشیه هایی از جنس رسانه ای و موسیقایی که هریک برای خود موافقان و مخالفانی داشت و ماجرا را وارد شرایطی کرد که بسیاری از افراد هم از این اختلاف صنفی نهایت بهره برداری را داشته و از هیچ کوششی برای تخطئه و ضعیف جلوه دادن چنین رویداد مهمی فرو گذار نکردند و عده ای هم با متن ها و نوشته ها و مصاحبه های متعدد از این تغییر مکان برگزاری جشنواره استقبال خوبی به عمل آوردند.
آنچه در برگزاری جشنواره موسیقی نواحی ایران می توان به آن اشاره کرد بدون تردید در نظر گرفتن انتقادات و نقطه نظرات فراوانی است که طی روزهای اخیر چه از طرف آنانی که مخالف انتقال آن به گلستان بودند و چه آنانی که موافق برگزاری در کرمان، مطرح شد.
چارچوبی که از سوی کارشناسان و دلسوزان واقعی عرصه موسیقی نواحی که در کرمان و دیگر شهرها فعالیت می کنند می تواند زمینه ساز برگزاری نشست های هم اندیشی و تخصصی متعددی با حضور این افراد و مدیران برگزاری جشنواره به ویژه انجمن موسیقی ایران و دفتر موسیقی وزارت فرهنگ زمینه ساز برطرف کردن همه سوتفاهم ها و گفتگوهای منطقی و به دور از هیاهو و حاشیه، برای هرچه بهتر برگزاری کردن این رویداد در دوره های بعدی باشد.
اگرچه به دلیل برخی از گزارش ها و روایت های منعکس شده در فضای مجازی عده ای بر این باورند که انتقال میزبانی استان گلستان از جشنواره موسیقی نواحی بدون هماهنگی های قبلی و در عرض مدتی کوتاه صورت گرفته، اما فرآیند انتقال جشنواره از کرمان به گلستان دربرگیرنده نکاتی بود که یکی دو هفته مانده به برگزاری جشنواره در جلسات هم اندیشی به رسانه ها اعلام شده بود. کما اینکه در همین چارچوب نیز شنیده شد فعالیت ها و اقدامات لازم برای موضوع انتقال جشنواره با هماهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاون هنری وی و مدیرکل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمان چند هفته قبل از برگزاری جشنواره صورت گرفته بود.
به هر حال پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران در شرایطی به کار خود پایان داد، که با توجه به شرایط این روزهای کشور ایران و اتفاقات و التهاباتی که رخ داده تبدیل به یکی از سخت ترین و دشوارترین رویدادهایی مرتبط با موسیقی هم برای هنرمندان شرکت کننده و هم برای مدیران برگزاری این جشنواره شد. مسیری که عده ای بابت برگزار شدن آن در شرایط فعلی به شدت انتقاد داشتند و عده ای هم بر این باور بودند که این جریان فرهنگی مهم در موسیقی کشور می بایست با در نظر گرفتن ملاحظاتی پیش روی مخاطبان قرار می گرفت. فرآیندی که اکنون در دیگر حوزه های فرهنگی هنری کشور از جمله تئاتر، سینما و هنرهای تجسمی نیز مطرح و موجب شرایطی شده که تمرکز روی این نقطه نظرات مثبت و منفی امری لازم و ضروری است.
آنچه در رویداد پانزدهم موسیقی نواحی ایران به میزبانی شهر گرگان پیش روی مخاطبان قرار گرفت، برگزاری چندین اجرای زنده از هنرمندان اقوام مختلف ایران زمین در قالب های گوناگون و همچنین دو هنرمند از کشورهای ترکیه و تاجیکستان بود که براساس ایده کامران مرآتی دبیر این دوره از جشنواره و دبیر دوره بعدی توجه به «اشتراکات موسیقایی جوامع مسلمان در حوزه ایران فرهنگی کهن» و «چیدمان این رنگین کمان فرهنگی در یک میدان هنری» را اصل و مبنای موضوعی جشنواره قرار داده بود. شرایطی که در بخش پژوهشی جشنواره نمود بیشتری داشت و دربرگیرنده ارزش های فراوانی هم بود.
اگرچه حضور تکراری برخی از گروه های ایرانی شرکت کننده در جشنواره نمی تواند دستاورد چندان مفیدی برای یک رویداد پویا در حوزه موسیقی نواحی باشد، اما اجرای چند گروه جدید و جوان موسیقی نواحی بخش های مختلف این دوره از جشنواره نوید بخش روزهای امیدوار کننده ای برای موسیقی نواحی ایران است که این روزهای خطر خاموشی آن به دلیل مرگ بزرگان این عرصه به شدت حس می شود. به ویژه اینکه در این زمینه پژوهشگران صاحب نامی در مناطق مختلف ایران حضور دارند که با مشاوره و استفاده از نظرات کارشناسی شده آنها می توان به دستاوردهای موثرتر و روشن تری برای برگزاری جشنواره موسیقی نواحی ایران دست پیدا کرد.
البته بماند که در این مجال هم شرایط چندان مستحکمی وجود ندارد، زیرا برخی از این پژوهشگران بنا به دلایلی حاضر نیستند در کنار یکدیگر برای رویدادی چون جشنواره موسیقی نواحی کارهایی را انجام دهند. چارچوبی آزاردهنده که در قالب چشم و هم چشمی های آزار دهنده که دود ضرر و زیانش اول به چشم هنرمندانی می روند که در مظلومانه ترین شکل ممکن به حفظ و اعتلای این هنر با کمترین میزان دستمزد فکر می کنند.
بخش اجرایی رویداد پانزدهم اما مشتمل بر نکات فراوانی بود که می تواند از پس برگزاری دوره پانزدهم جشنواره به آنها توجه داشت، خرده حاشیه هایی که بخشی از آنها مربوط به نحوه انتخاب گروه ها و هنرمندانی است، که هنوز از فرآیند انتخاب آنها برای حضور در بخش نهایی جشنواره اطلاعی دردست نیست، چرا که شنیده شد، برخی از اعضای هیات انتخاب جشنواره اقدام به انتخاب هنرمندانی زده بودند که در جدول نهایی آثار نامشان نیست و افراد دیگری جایگزین آنها شده اند.
رضا مهدوی: اگر جشنواره موسیقی نواحی ایران هر سال در یک نقطه از کشورمان برگزار شده و مرکزیتی نداشته باشد می تواند برای این رویداد مفید فایده باشد به شرط اینکه دبیرخانه ای هم در پایتخت به فعالیت بپردازد این موضوع به شکل دیگری در حوزه سایر گروه های دعوت شده به جشنواره نیز اتفاق افتاد. به گونه ای که تعدادی از گروه ها و هنرمندان هم تصمیم گرفتند از حضور در جشنواره انصراف دهند، انصرافی که گویا ریشه در برخی از اتفاقات غیر موسیقایی دارد که شرایط این روزهای این جامعه، این احتمال و گمانه زنی پررنگ تر می کند. البته در این میان نمی توان از حضور احمدجمال کایهان نوازنده و پژوهشگر از کشور ترکیه و دولت نظری اف پژوهشگر موسیقی نواحی تاجیکستان به راحتی عبور کرد که با حضورشان فضای جشنواره امسال را متفاوت تر کرده و با ارائه آثارشان در راستای تحقق شعار جشنواره اقدامات موثری را انجام دهند. شرایطی که جای خالی آن در جشنواره موسیقی نواحی ایران که به ورطه تکرار محتوایی افتاده به شدت حس می شد و می تواند تبدیل به رویکرد همیشگی مسئولان جشنواره در دوره های بعدی باشند.
نحوه میزبانی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان گلستان هم از دیگر نکاتی بود که در این جشنواره تلاش شد به واسطه همراهی انجمن موسیقی ایران به عنوان مدیریت اجرایی جشنواره و دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان سیاستگذار اصلی میزبانی قابل قبولی از گروه ها، هنرمندان، پژوهشگران و خبرنگاران حوزه رسانه داشته باشد. فضایی که اگرچه به دلیل شرایط و التهابات اخیر کشورمان در برخی مواقع دستخوش حاشیه هایی هم شد، اما می تواند براساس تجربه های به دست در دوره های بعدی نیز تبدیل به رویکرد مفیدتر و موثرتری در میزبانی باشد. این در حالی است که افزایش دستمزد گروه ها و هنرمندان شرکت کننده در قالبی چند برابر از جشنواره قبلی نیز یکی از دستاوردهای مثبتی بود که می توان به آن اشاره داشت.
از سوی دیگر شنیده ها حاکی از آن است که گویا ساختار برگزاری جشنواره موسیقی نواحی از سال آینده تغییر پیدا کرده و این رویداد ابتدا به صورت منطقه ای و سپس در قالب رویدادی مشتمل بر اجرای آثار منتخب بخش منطقه ای در قالبی متفاوت پیش روی مخاطبان قرار خواهد گرفت. رویدادی که اگرچه نمی تواند در ساختار تجاری موسیقی کشورمان تماشاگر آن چنانی داشته باشد، اما تغییر در ساختار محتوایی و اجرایی آن می تواند دربرگیرنده ملاحظاتی باشد که از دید رسانه ها پوشیده نیست.
رضا مهدوی کارشناس و مدرس موسیقی که طی سال های گذشته علاوه بر حضور در هیات کارشناسی جشنواره های مخالف موسیقی مدیریت مرکز موسیقی حوزه هنری را نیز به عهده داشته در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره کم و کیف برگزاری جشنواره موسیقی نواحی ایران در دوره های آینده توضیح داد: اعتقاد دارم اگر جشنواره موسیقی نواحی ایران هر سال در یک نقطه از کشورمان برگزار شده و مرکزیتی نداشته باشد می تواند برای این رویداد مفید فایده باشد به شرط اینکه دبیرخانه ای هم در پایتخت به فعالیت بپردازد. متاسفانه برگزاری مستمر و پی در پی جشنواره موسیقی نواحی در کرمان، این رویداد را به تکراری دچار کرد که گویی خاستگاه موسیقی اقوام ایران کرمان است. به هرحال جشنواره موسیقی نواحی که امسال در گرگان برگزار شد، نفس تازه ای به جشنواره داد که مدیران استانی هم تلاش کردند تا از این میزبانی بهترین بهره مندی را داشته و فضای خوبی را برای هنرمندان و مهمانان شرکت کننده ایجاد کنند.
وی افزود: جشنواره موسیقی نواحی رویدادی است که باید هرساله برگزار شود، زیرا اکنون در شرایطی هستیم که به دلایل مختلف موسیقی نواحی شرایط چندان مناسبی ندارد. بنابراین برگزاری این رویداد می تواند محل مناسبی برای تشریک مساعی هنرمندان ولو با اجراهای تکراری باشد. به عنوان مثال حرف های مطرح شده در نشست های پژوهشی شاید دربرگیرنده حرف های تکراری باشد اما قطعاً فرازهایی را می تواند از آن استخراج کرد که مشتمل بر ارزش های فراوانی است.
پیمان بزرگ نیا: ما باید هرکدام به فراخور وظیفه و تکلیفی که دارم این موسیقی را نجات داده و جشنواره به سمت نابودی رفته نواحی را به دوره ای بازگردانیم که هم در آن از موسیقی های تنظیم شده خبری نیست و هم بودجه مناسبی دارند این کارشناس موسیقی تاکید کرد: وقتی برگزاری جشنواره موسیقی نواحی سالانه به هر استان داده شود، آن وقت بودجه های خاصی هم به ادارات ارشاد استان ها داده می شود تا بار مالی جشنواره ها را بالا ببرند. در این چارچوب هرچه دستمزدها بالاتر برود جوان ها هم به میدان می آیند و در روزگار سختی که دیگر کنسرت گذاشتن هم فعلاً میسر نیست، می توانند محلی برای اجرای آثار موسیقی شان داشته باشند.
پیمان بزرگ نیا پژوهشگر موسیقی نواحی و مدیر گروه موسیقی «سازینه» هم در پاسخ به پرسش خبرنگار مهر مبنی بر برگزاری جشنواره موسیقی نواحی به صورت سالانه توضیح داد: من اساساً با شیوه برگزاری این جشنواره ها به چند دلیل موافق نیستم زیرا فراخوان این رویداد دربرگیرنده معیار درستی نیست. نکته بعد اینکه دعوت از استادان و هنرمندان پیشکسوت این گونه موسیقایی یکی از مهم ترین نکته هایی است که باید به آن توجه کرد، موضوعی که طی سال های اخیر آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته است. به نظر من این استادان دردانه هایی هستند که باید به آنها التماس کرد تا در جشنواره حضور داشته باشند و اگر چنین روندی اتفاق نیفتد ما باید به سرعت شاهد سیر نزولی جشنواره باشیم. کما اینکه بنده از جشنواره دهم بود که پیش بینی کردم اگر بخواهیم با این سرعت کم توجهی پیش برویم باید گرد همان شمع جشنواره دهم بگردیم.
این نوازنده ادامه داد: به اعتقاد من موسیقی نواحی شناخت می خواهد، یعنی باید در میدان بود و هنرمندان و گروه های بزرگ را پیدا کرد. بنابراین آن چیزی که مهم است اینکه سرنوشت این جشنواره باید دست کسانی بیفتد که این موسیقی را می شناسند و فعال این عرصه هستند. نکته دیگری که درباره این جشنواره می توان به آن اشاره داشت برگزاری آن به شیوه منطقه ای در پنج قسمت شمال، جنوب، غرب، شرق و مرکز و سپس برگزاری آن در پایتخت است. چرا که برگزاری این رویداد در تهران می تواند ویترین مناسبی برای مخاطبان و دانشجویان بوده و ایجاد کننده شرایطی باشد که می تواند نجات دهنده وضعیت فعلی باشد.
وی در بخش پایانی صحبت های خود گفت: ما باید هرکدام به فراخور وظیفه و تکلیفی که دارم این موسیقی را نجات داده و جشنواره به سمت نابودی رفته نواحی را به دوره ای بازگردانیم که هم در آن از موسیقی های تنظیم شده خبری نیست و هم بودجه مناسبی دارند.
به هر حال جشنواره موسیقی نواحی ایران با تمام اما و اکرهای فراوانش برگزار شد و حالا این مسئولان برگزاری رویداد هستند که با یک آسیب شناسی درست و غیرجانبدارانه ملهم از تمامی نظرات و انتقادات به برگزاری رویدادی توجه داشته باشند که تغییرات ساختاری و محتوایی بسیاری در دوره های بعد امری اجتناب ناپذیر است.
۱۴۰۱/۰۸/۳۰ ۱۲:۰۶
