به گزارش خبرگزاری صداوسیما؛، ولی جهانی افزود: باستان شناسان در سلسله پژوهش هایی در حریم منظر شهر تاریخی ماسوله به منظور درج در پرونده ثبت جهانی، به شواهد جدیدی از فعالیت های صنعتی مربوط به دوران میانی اسلامی دست یافته اند.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گیلان اظهار کرد: در کاوش های باستان شناختی در محوطه سیاپسیه ماسوله که به سرپرستی بهزاد علی طالش در جریان است؛ شواهد جدید و مهمی از صنعت فلزگری و ذوب آهن و کوره های مرتبط با آن یافت شده که می تواند فصل جدیدی در شناخت تعاملات اجتماعی منطقه ای و بین منطقه ای باشد.
او با تاکید بر اهمیت این نویافته و ارتباط آن با تحلیل الگوی استقرار و اقتصاد معیشتی منطقه، تصریح کرد: این یافته می تواند در تحلیل تغییرات درون منطقه ای دیگر مناطق همجوار موثر باشد.
جهانی گفت: فلز آهن یک ماده استراتژیک در دوره باستان بوده که تولید و یا در اختیار داشتن آن می توانسته برای هر منطقه و یا حکومتی تولید قدرت و رفاه اجتماعی کند و به عنوان عاملی تعیین کننده در تعاملات اجتماعی و سیاسی آن دوران محسوب می شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گیلان، هدف اصلی از این پژوهش ها را کشف شواهد فعالیت های فلزگری و ذوب آهن و تولید فولاد در دوران اسلامی دانست و افزود: این موضوع می تواند منجر به شناخت ماسوله به مثابه یک منطقه صنعتی فلزگری مهم در جهان شود و برای تکمیل و پذیرش پرونده ثبت جهانی ماسوله بسیار حائز اهمیت است.
او گفت: بنا بر مدارک و اسناد تاریخی در زمان فتحعلی شاه قاجار ماسوله زیر نظر قورخانه(زرادخانه) حکومتی اداره می شد و وظیفه تامین گلوله های توپ آنها را بر عهده داشت.
جهانی گفت: حجم وسیع شواهد فلزگری در منطقه نشان از اضافه تولید و مازاد بر نیاز منطقه دارد که هم اکنون نحوه و وسعت این تعاملات توسط روش های آزمایشگاهی و مقایسه ای توسط متخصصان در حال مطالعه است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان یادآور شد: کاوش های باستان شناسی منظر فرهنگی ماسوله در راستای تکمیل مطالعات پرونده ثبت جهانی این اثر در حال انجام است.
ماسوله در ۲۵ کیلومتری جنوب غربی شهرستان فومن در کنار رودخانه های جاری بر پهنه صخره سنگ ها، شالی و باغ های چای و معماری پلکانی گِلین منحصر به فرد در دل کوهستان همراه با پنجره های چوبی و گلدان های شمعدانی رنگینش، سال ۱۳۵۴ با شماره ۱۰۹۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید و ثبت جهانی آن از سال ۱۳۹۰ در دستور کار قرار گرفت.

شهرک تاریخی ماسوله سال ۲۰۰۷ در میراث تاریخی یونسکو به طور موقت ثبت شد تا مسیر هرگونه تغییر و آسیب به آن بسته شود، در گذر سال ها این شهر رفت و آمد مدیران، کارشناسان بین المللی، ملی و استانی بسیاری را به خود دید که بررسی ها و گزارش های متعددی را از این قطعه تاریخی به همراه داشت.
همچنان پرونده جهانی شدن ماسوله اندر خم یونسکو باقی مانده بود تا اینکه آبان ۱۴۰۰ ماسوله عنوان شهر کامل از نگاه ارزیابان بین المللی را از آن خود کرد که به اعتقاد کارشناسان گامی مهم در مسیر ثبت جهانی آن محسوب می شد و ارزیاب یونسکو سرانجام پس از گذشت ۱۱ سال از آغاز فرایند ثبت جهانی منظر فرهنگی ماسوله، ششم مهر ۱۴۰۱ وارد این شهر تاریخی شد و فرآیند اولیه ثبت جهانی ماسوله را آغاز کرد و قرار شد نتیجه شهریور ۱۴۰۲ در چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو اعلام شود.
۲۶ شهریور (۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳)، چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو (UNESCO) برگزار شد و خبر ثبت جهانی کاروانسرای تی تی گیلان در قالب پرونده کاروانسراهای ایران به همراه ۵۳ کاروانسرای تاریخی کشور بررسی و با تصویب اعضای کمیته به عنوان بیست و هفتمین میراث فرهنگی ملموس ایران در فهرست جهانی یونسکو ثبت شد اما از ثبت جهانی ماسوله خبری نشد.
فرصت ثبت جهانی شهرک تاریخی ماسوله از سوی یونسکو باقی ماند ، برای مردم این سرزمین شوق جهانی شدن کاروانسرای ۶۰۰ ساله با ثبت جهانی شهر تاریخی پلکانی شان تمام می شود.
سیاپسیه در ارتفاع ۲۵۰۰ متری کوه های جنوبی ماسوله استان گیلان و در منطقه ای سخت گذر و برف گیر واقع شده است.
ماه گذشته نیز در بررسی های جدید باستان شناسی شواهدی ارزشمند از صنعتگری ذوب آهن اسفنجی (ماده ای است که از احیای سنگ آهن بدون ذوب کردن به دست می آید) در دوره پارتی در شهر تاریخی ماسوله کشف شده بود.