خبرگزاری مهر – گروه هنر – علیرضا سعیدی: کارکرد تیتراژ چیزی شبیه به جلد کتاب است که طراحش تلاش می کند با انتخاب عناصر، فرم ها و چینش ها با کمک گرافیک و موسیقی مخاطبان یک اثر را در جریان موضوع قرار دهد. شرایطی که گاهی بسیار نکته سنج، اندیشمندانه و حساب شده پیش روی مخاطبان قرار می دهد و گاهی هم به قدری سردستانه و از روی ادای یک تکلیف اجباری ساخته می شود که بیننده را از اساس با یک اثر تصویری دور می کند.
آنچه بهانه ای شد تا بار دیگر رجعتی به کلیدواژه «تیتراژ» داشته باشیم، مروری بر ماندگارترین و خاطره سازترین موسیقی های مربوط به برخی برنامه ها و آثار سینمایی و تلویزیونی است که برای بسیاری از مخاطبان دربرگیرنده خاطرات تلخ و شیرینی است و رجوع دوباره به آن ها برای ما در هر شرایطی می تواند یک دنیا خاطره به همراه داشته باشد. خاطره بازی که پس از آغاز و انتشار آن در نوروز ۱۴۰۰ استقبال مخاطبان، ما را بر آن داشت در قالب یک خاطره بازی هفتگی در روزهای جمعه هر هفته، روح و ذهنمان را به آن بسپاریم و از معبر آن به سال هایی که حالمان بهتر از این روزهای پردردسر بود، برویم.
«خاطره بازی با تیتراژهای ماندگار» عنوان سلسله گزارشی آرشیوی با همین رویکرد است که به صورت هفتگی می توانید در گروه هنر خبرگزاری مهر آن را دنبال کنید.
در هفتادمین شماره از این روایت رسانه ای به سراغ موسیقی تیتراژی رفتیم که نه تنها علاقه مندان موسیقی الکترونیک با شنیدن آن حس و حال ویژه ای را تجربه می کنند، بلکه فوتبال دوستان ایرانی هم با این اثر موسیقایی ماندگارترین لحظاتی را تجربه کرده اند که در دهه های هشتاد و نود دربرگیرنده حس و حال نوستالژیکی بود که دست اندرکاران پخش مستقیم بازهای فوتبال چه در لیگ ایران و چه در رویدادهای خارجی آن را در ابتدای مسابقات پخش می کردند تا دُز هیجان ناشی از این رقابت ها را برای مخاطبان دو چندان کنند.
موسیقی که الحق و الانصاف عنصری وصف ناپذیر برای ایجاد یک جو هیجانی برای بینندگانی بود که حتی در مسابقات محلی و خودمانی شأن هم از این آهنگ ماندگار برای پیش از آغاز بازی ها استفاده می کردند. شرایطی که دهه شصتی ها خوب می دانند که آن زمان در مسابقات محله ای یا داخل سالنی که عمدتاً در ماه مبارک رمضان برگزار می شود این موسیقی تبدیل به عنصری جدایی ناپذیر از رویدادهایی شده بود که توپ دو لایه و حتی سه لایه اش در کف آسفالت و سالن هایی که عمدتاً کف پوش پاره ای داشت حال و هوایی ویژه ای را برای این موسیقی رقم می زد. موسیقی که در روزگاری یادآوری لحظاتی بود که گوینده تلویزیون از پس پخش این آهنگ مهیج از ژان میشل ژار نابغه موسیقی الکترونیک دنیا، آنونس یک رقابت فوتبالی را می خواند و مخاطبان را به تماشای یک فوتبال جذاب ترغیب می کرد.
هر مخاطبی با این موسیقی آشنایی دارد، ناخودآگاه برای خود بازی تیم مورد علاقه خود را با حریف مقابلش تداعی می کند که یک دنیا برایش خاطره به همراه داشت، حالا فرقی نمی کند آن بازی، بازی تیم هشتگ سازی فلان جا با نوشابه سازی فلان جا باشد، یا بازی رئال مادرید و بارسلونا جالب ماجرا اینجاست که هر مخاطبی با این موسیقی آشنایی دارد، ناخودآگاه برای خود بازی تیم مورد علاقه خود را با حریف مقابلش تداعی می کند که یک دنیا برایش خاطره به همراه داشت، حالا فرقی نمی کند آن بازی، بازی تیم هشتگ سازی فلان جا با نوشابه سازی فلان جا باشد، یا بازی رئال مادرید و بارسلونا، یا یک بازی ملی درجه یک که برد و باخت برای مخاطبش حکم مرگ و زندگی ندارد، یا فلان بازی در فلان جام جهانی، هرچه هست برای خود قصه عجیب و غریبی دارد که خالقش خوب می دانسته از پس آگاهی ها و نبوغ مثال زدنی اش در موسیقی الکترونیک چه محصولی را تحویل شنونده دهد. هنرمندی که هم پدرش آقای موریس ژار و هم خودش بدون تردید جزو سردمداران تغییر و تحولاتی اساسی در موسیقیِ زمان زیست خود بوده اند که خب علاقه مندان این حوزه ها می دانند چه شگفتانه هایی را پیش روی مخاطبان و شنوندگانشان گذاشتند.
بله همه اینها را گفتیم که برسیم به اسم عالیجناب ژان میشل آندره ژار مشهور به «ژان میشل ژار»؛ نابغه فرانسوی دنیای موسیقی که با آثارش به ویژه آلبوم «اکسیژن» به شهرتی کم نظیر دست پیدا کرد که مخاطبان علاقه مند فوتبال در ایران با آثارش رفاقت خاصی دارند. رفاقتی از جنس هیجان که قبل از آغاز دیدار تیم های فوتبال و در بین دو نیمه به طرز شگفت آوری حالشان را سرجا می اورد و تشویقشان می کرد که با یک گوش شنیداری آماده به سراغ نبردی بروند که جادوی توپ و مستطیل سبز کلام اول و آخر آن بودند. موسیقی تیتراژی که اصلاً خودِ خودِ خاطره بازی است و می تواند در صدر باشگاه پرطرفدارترین ملودی های قرار گیرد که در حوزه تیتراژها سراغ داریم.
ژان میشل ژار فرزند موریس ژار آهنگساز مشهور فرانسوی یکی از پیشتازان موسیقی الکترونیک، امبینت، سینث پاپ به شمار می رود که علاوه بر مهارت های مثال زدنی اش در حوزه های مختلف آهنگسازی، تلفیق و تنظیم در کنسرت هایش نیز بدعت ها و خلاقیت هایی را پیش روی مخاطبانش قرار می کرد که می توان از آنها به عنوان بهترین ها و کم نظیرها نام برد.
این هنرمند در سال ۱۹۷۶ بود که اولین نسخه از آلبوم معروف «اکسیژن» را منتشر کرد. آلبومی که اندکی پس از انتشار تبدیل به یکی از مهم ترین و پرمخاطب ترین آثار وی شد. این آلبوم مشتمل بر چند قطعه شماره گذاری شده است که با نام های «اکسیژن ۱»، «اکسیژن ۲» و … از یکدیگر متمایز می شوند. آثاری که به گفته کارشناسان حوزه موسیقی به ملودی بیشتر از «ریتم» توجه شده است. جالب اینکه ژار این آلبوم را همانند کارهای قبلی اش در استودیو خانگی که در آشپزخانه تولید شده بود با بودجه ناچیزی ضبط کرده است. ضمن اینکه تمامی «اکوهای» موجود در آهنگ ها توسط سینت سایزر وی سی اس ایجاد شده اند.
وی در این باره می گوید: «تمامی آن صداهای آسمانی در اکسیژن ۴ توسط وی سی اس ۳ ایجاد شده بود. این یکی از اولین سینت سایزرهای اروپایی است که در انگلیس توسط مردی به نام پیتر زینوویف ساخته شده بود. من یکی از اولین مدل های آن را خریدم که برای دریافتش مجبور شدم در سال ۱۹۶۷ به لندن سفر کنم؛ و هنوز هم بعد از چهل سال از همین سینت سایزر بر روی صحنه استفاده می کنم.»
جالب اینجاست که بسیاری از کمپانی های موسیقی، آلبوم ژار را برای انتشار قبول نمی کردند. تا اینکه بالاخره یک شرکت حاضر به انتشار و فروش اکسیژن شد و ۵۰ هزار نسخه از آن را منتشر ساخت. تا آوریل ۱۹۷۷ اکسیژن حدود ۷۰ هزار نسخه در فرانسه فروخت. در همان زمان، آن شرکت به عنوان منتشرکننده اکسیژن طی مصاحبه ای اعلام کرد: ما میزان سرمایه زیادی روی ژار گذاشته ایم. او یک استثنا است و من مطمئنم تا سال ۱۹۸۰ تمامی دنیا او را خواهد شناخت.
در نوامبر سال ۲۰۰۷ بود که به مناسبت سی امین سالگرد انتشار اکسیژن ژار آلبومی را با نام Oxygene – new master recording روانه بازار ساخت. این آلبوم شامل یک دی وی دی و یک سی دی است که در دی وی دی تصویری، ژار و سه تن از نوازندگان همراهش را در حال اجرای آهنگ های اکسیژن در یک صحنه بدون تماشاگر نشان می دهد. ژار در اجرای این آهنگ ها از سینت سایزرهای قدیمی خود نیز استفاده کرده است.
به هر حال آنچه از ژان میشل ژار و آثار عنوان شد، فقط نشانه ای کوچک به یمن رویداد مهمی چون مسابقات جام جهانی فوتبال است که یکی از آثار این هنرمند فرانسوی توانسته همچنان به عنوان یکی از مهم ترین و خاطره ساز ترین آثاری که پیش از آغاز مسابقات فوتبال در ذهن ما تداعی شود، مورد توجه قرار گیرد. موسیقی که برای ما ایرانی فقط یک موسیقی نیست و می تواند دربرگیرنده ابعاد مختلفی از هیجانات و احساساتی باشد که روزی روزگاری حالمان با شنیدنش خوب می شد.
خبرگزاری مهر را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
۱۴۰۱/۰۹/۰۴ ۰۷:۳۷
