خبرگزاری مهر – گروه هنر – علیرضا سعیدی: ماجرای طولانی برگزار نشدن کنسرت با محوریت «موسیقی جدی»،رفته رفته وارد مرحله ای شده که با وجود انتشار و انعکاس گزارش های رسانه ای متعدد و انتقاد کارشناسان و صاحب نظران حوزه موسیقی در این زمینه، هنوز اتفاق تازه ای برای بهبود وضعیت اجراهای زنده و تلاش برای گسترش مخاطبان در این زمینه صورت نگرفته است.

در چنین شرایطی بیم آن می رود تا موضوع پرچالش برگزاری کنسرت ها در حوزه هایی غیر از موسیقی پاپ، با غفلت مواجه شود و شنیدن این نوع موسیقی ها یا محدود به جشنواره های موسیقی شود و یا در قالب اجراهای بسیار محدود در سالن های کم ظرفیت و خالی از تماشاگر شاهد روشن شدن چراغ کم سوی این اجراها بود.

این مساله به قدری دربرگیرنده وضعیت بحرانی است که هم در حوزه مدیریت دولتی و هم بخش خصوصی که عمده فعالیت های خود در موسیقی را معطوف به موسیقی پاپ و سرگرمی ساز کرده، فعالان می بایست به کمک رفع این بحران بشتابند.

اگر همین چند گروه و هنرمند فعال در زمینه موسیقی نواحی هم حضور نداشته باشند، باید منتظر اتفاقات بسیار مخرب تری در جریان فعالیت های فرهنگی هنری کشور در راستای اشاعه بی حد و حصر نوعی از موسیقی که وجوه سرگرمی اش بر وجوه فرهنگی آن می چربد، باشیم.

البته که نباید منکر لزوم اجرای کنسرت ها و برنامه هایی در حوزه موسیقی سرگرم کننده باشیم، اما آنچه در گزارش های قبلی هم بارها به آن اشاره شد، لزوم تلاش اهالی رسانه، منتقدان موسیقی، تهیه کنندگان، کنسرت گذاران، ناشران و مدیران مجموعه های دولتی و غیردولتی در حوزه موسیقی، برای حفظ و اشاعه گونه هایی از موسیقی است که می توانند به معنای واقعی کلمه عاملی برای تبیین کلیدواژه «ایران فرهنگی» باشند. طی سال های اخیر کمتر هنرمندی تمایل به حضور در این جریان مهم و ارزشمند داشته و ایجاد کننده شرایطی شده که باید منتظر عواقب خطرناک آن در حوزه رفتارشناسی اجتماعی و مباحثی از این دست پیرامون یک جامعه محروم مانده از موسیقی جدی بود.

مجموعه هایی چون خانه موسیقی، دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و صد البته تهیه کنندگان فعال حوزه موسیقی می توانند با برگزاری جلسات کارشناسی و آسیب شناسانه در برون رفت از این بحران اقدامات اجرایی را انجام دهند. اگر این فعالیت ها با در نظر گرفتن همه ملاحظات قانونی و عرفی در این زمینه هدایت شود، قطعاً می توان شاهد اتفاقات بهتری نسبت به شرایط فعلی اجرای آثار مرتبط با موسیقی جدی و پرورش مخاطبان در این زمینه بود.

یکی از کانون ها و تجلی گاه های این جریان قطعاً «موسیقی نواحی» است؛ جریانی بسیار ارزشمند که به واسطه حضور هنرمندان پیشکسوت و جوان این عرصه در سراسر کشور می تواند با کمی توجه و البته به روز رسانی مطابق با سلایق جامعه امروز و در نظر گرفتن مؤلفه های فنی و دانشگاهی و اصولی تبدیل به ظرفیتی مهم در جهت جذب مخاطب و گسترش موسیقی جدی شود.

یکی از نکات منفی و قابل انتقادی که در این بسته موسیقایی می توان به آن اشاره داشت، کم توجهی محضی است که به این جریان ارزشمند و مخاطب ساز موسیقایی وجود دارد، چارچوبی با هزاران اما و اگر رسانه ای و کارشناسی که اگر از قالب «جشنواره محور» یا «رویداد محور» خود خارج شود، بی تردید می تواند تبدیل به رقیبی جدی برای حوزه موسیقی پاپ در بخش جلب مخاطب شود.

به نظر می آید «موسیقی نواحی» به قدری دربرگیرنده مؤلفه های ارزشمند و فرهنگی برای جذب مخاطب است که می تواند سردمدار و پیش قراول شایسته ای برای به حرکت درآوردن چرخ کند و روغن نزده کنسرت ها در حوزه هایی فارغ از موسیقی پاپ باشد مسیری که طی سال های اخیر با حضور برخی از گروه های فعال در این زمینه طی شده است، نشان داده که چه ظرفیت های بالقوه ای در این زمینه وجود دارد که می تواند تا مدت ها مخاطبان را به سمت سالن های برگزاری کنسرت جذب کند تا جریان فرهنگی و وظیفه فرهنگی موسیقی نیز این چنین وارد بحران نشود.

فضایی که پیش از این نیز در حوزه هایی اندیشه محور موسیقی از جمله «موسیقی ردیف دستگاهی»، «موسیقی کلاسیک» و «موسیقی تلفیقی» نیز مورد توجه و تمرکز رسانه ای قرار گرفته بود اما به نظر می آید «موسیقی نواحی» به قدری دربرگیرنده مؤلفه های ارزشمند و فرهنگی برای جذب مخاطب است که می تواند سردمدار و پیش قراول شایسته ای برای به حرکت درآوردن چرخ کند و روغن نزده کنسرت ها در حوزه هایی فارغ از موسیقی پاپ باشد.

نیم نگاهی به آنچه در حوزه موسیقی نواحی چه در حوزه دولتی و چه در حوزه بخش خصوصی انجام گرفته، اگرچه در برگیرنده و معرف ظرفیت های مهم و ارزشمند این نوع موسیقی به مخاطب بود، اما اکنون شرایط به گونه ای هدایت شده که همین جریان ارزشمند فقط و فقط محدود به رویدادهای چند روزه جشنواره ای و یا برنامه محوری شده که نتیجه ای جز نمایشگاهی شدن و موزه ای شدن این جریان هنری ارزشمند نداشته و موجب رشد فزاینده روندی شده که اکنون به طور تمام و کمال در اختیار موسیقی پاپ است.

«جشنواره موسیقی نواحی ایران» کلیدواژه ای است که طی سال های گذشته اگرچه پس از سال ها توقف دوباره در مسیر برگزار شدن قرار گرفت و اتفاقاً هم موجب گردآوری تعدادی از هنرمندان برگزیده این گونه موسیقایی برای ارائه آثارشان شد، اما گویا ماجرا به گونه ای نیست که دست اندرکارانش تصمیمی برای استفاده از این ظرفیت ها و گنجینه های موسیقی برای برگزاری کنسرت داشته باشند.

توجیهاتی مانند «عدم اقبال مردم از این گونه های موسیقی» و «نداشتن توجیه اقتصادی» در این زمینه، بهانه مناسبی برای محدود شدن موسیقی نواحی در جشنواره ها شده و قرار هم نیست خارج از این چارچوب اتفاق تازه ای بیفتد.

این ظرفیت با کمی ایده پردازی درست و حمایت های مادی و معنوی به شدت دارای پتانسیل فراوانی برای جذب مخاطب در قالب کنسرت هاست و می تواند آغازگر مسیری باشد که از پس برگزاری جشنواره ها، هنرمندان و گروه های جدیدی را حتی به نظام اقتصادی موسیقی معرفی کند. آنچنان که گروه هایی چون «تال» به سرپرستی فرج علیپور، «لیان» به سرپرستی محسن شریفیان، «آراز» به سرپرستی رحیم شهریاری، «سازینه» به سرپرستی پیمان بزرگ نیا و تعدادی دیگر با خاستگاه موسیقی نواحی، تلاش های ارزنده ای را در حوزه جذب مخاطب تا به امروز انجام دادند و اگرچه برخی از آن ها جذب موسیقی پاپ شدند اما هرچه بود، متولد شده رویدادها و جشنواره هایی بودند که می توانست گروه ها و هنرمندان بیشتری را به مارکتینگ موسیقی معرفی کند.

در این مجال اما، رویدادهایی چون فستیوال موسیقی نواحی آینه دار و تعدادی دیگر از برنامه ها نیز بودند که در کنار برگزاری جشنواره موسیقی نواحی سعی کردند فضای متفاوت تری را تجربه کنند. فضایی که نشان داد که در حد و اندازه های استاندارد خود می توان شاهد استقبال مخاطبان از این گونه موسیقایی بود و اتفاقاً هم از وجوه سرگرمی اش در کنار وجوه فرهنگی اش بهره مند شد. چارچوبی که بسیاری از این رویدادهای وابسته به بخش خصوصی هم به یک باره متوقف شدند و دیگر هم به کار خود ادامه ندادند تا این جریان مهم موسیقایی در محاق کم توجهی قرار گیرد.

براساس آنچه طی ماه های گذشته از طریق پیگیری های رسانه ای صورت پذیرفته اکنون بسیاری از هنرمندان و گروه های فعال حوزه موسیقی نواحی در کشور تنها از مسیر برگزاری جشنواره ها و رویدادهای محدود و کم مخاطب این حوزه می توانند از آنچه در موسیقی فعالیت می کنند، برنامه ها و اجراهایی را پیش روی مخاطبان قرار دهند. در حالی که اگر به واسطه حمایت ها و وحدت رویه ای که می تواند در این زمینه ساماندهی و برنامه ریزی شود می توان برنامه هایی را برای برگزاری کنسرت نه در سالن های چند هزار نفری که در همین تالارهای زیر مجموعه دولت و تالارهای کوچک ترتیب داد. موضوعی که می تواند از این پس در تفکر مدیریتی تهیه کنندگان فعال حوزه موسیقی، مدیران خانه موسیقی و دیگر مجموعه های موسیقایی نیز مورد توجه قرار گیرد و فقط شاهد صدور پیام تسلیت ها و دل نوشته های ناشی از آه و افسوس از دست دادن که از پس درگذشت دردانه های موسیقی نواحی ایران منتشر می شود، نباشیم.

به هر حال همه آنچه روایت شد، یک یادآوری رسانه ای به مدیریت بخش خصوصی و دولتی حوزه موسیقی است که ضمن تمرکزی دوباره به مؤلفه مهمی چون «موسیقی نواحی» که اکنون غیر از مواردی انگشت شمار فقط و فقط به جشنواره ها و رویدادهای مناسبی در کنار مدیران و مسئولان و البته در بعضی موارد سفرهای خارجی کم تعداد به واسطه کمک رایزنان فرهنگی محدود شده، به فکر جدی تری برای برنامه ریزی و برگزاری کنسرت هایی باشند که در کنار حمایت مالی و پشتیبانی لازم می توانند با اندکی نوآوری مبتنی بر تجربه های دانشگاهی و پژوهشی در حوزه جذب مخاطب هم موفق باشند.

اگر تهیه کنندگان ثروتمند موسیقی پاپ کمی از آنچه به عنوان درآمد از محل اجراهای زنده کسب می کنند که موضوعی اختیاری و خارج از عرفی هم نیست، به جریان موسیقی نواحی در قالب یک «زکات فرهنگی» یا «وقف فرهنگی» تزریق شود، آن گاه می توان به دور از این گزاره های رسانه ای که تکرار مکررات است، شاهد اتفاقات بهتری در حوزه موسیقی نواحی بود.