خبرگزاری مهر -گروه هنر-علیرضا سعیدی: شش ماهه دوم سال ۱۴۰۱ فعالیت های موسیقایی کشورمان شرایط ویژه ای را تجربه کرد که به واسطه اتفاقات و التهاباتی که در کشورمان رخ داد، موجب تعطیلی کامل برنامه ها و اجراهای زنده این حوزه در تهران و دیگر شهرهای کشورمان شد، فرآیندی آسیب زننده به نظام اقتصادی موسیقی کشور که طبیعتاً دربرگیرنده عواقب زیادی بود و موجب شد که غیر از تعدادی اندک از هنرمندان این حوزه که عمده آنها در ژانر موسیقی پاپ فعالیت می کردند، دیگر هنرمندان فعال در این حوزه با بحران های جدی در فعالیت های خود مواجه شوند.

این شرایط موجب شد تا بسیاری از فعالان حوزه موسیقی در تمامی بخش ها به لحاظ معیشتی دچار مشکلات زیادی شوند و در برخی موارد موجب شد تا تعدادی از هنرمندان این عرصه که محل ارتزاق آن ها از موسیقی بود، به مشاغل دیگری روی بیاورند که طبیعتاً برای آنها مشتمل بر لطمات روحی و معنوی فراوانی هم بود.

به هر حال با تمام اما و اگرهایی که در این زمینه وجود داشت، از اسفند ماه سال ۱۴۰۱ فصل تازه اجرای کنسرت ها از پس التهابات و اتفاقات جامعه در تهران و شهرستان ها آغاز شد و این خوانندگان موسیقی پاپ بودند که با برگزاری بیش از ۵۰۰ کنسرت در تهران و شهرستان ها ظرف مدت زمانی بالغ بر دو ماه، تا حدی فقدان کنسرت های مردم پسندتر و سرگرم کننده را پر کردند. آماری که اگرچه از میزان فروش آن ها فعلاً خبری نیست و اهالی رسانه فقط می توانند در حوزه تعداد کنسرت ها نسبت به ارزیابی این اجراهای زنده به آن بپردازند، اما هرچه بود دربرگیرنده جوشش و خروشی بود که حداقل در موسیقی سرگرم کننده توانست طیف زیادی از مخاطبان را به سمت سالن های برگزاری کنسرت بکشاند.

البته در این چارچوب بودند خوانندگان و گروه هایی هم هستند که همچنان ترجیح می دهند سیاست سکوت و کم کاری را در پیش بگیرند و قصدی برای برگزاری کنسرت ندارند. خوانندگانی که اگر آنها نیز وارد بازار برگزاری کنسرت های پاپ می شدند، طبیعتاً اوضاع و احوال اقتصادی موسیقی پاپ ایران از شرایط فعلی بهتر می بود.

اما یکی از نکات قابل توجهی از آغاز فصل تازه کنسرت ها به شدت خودنمایی می کند، فقدان برگزاری اجراهای زنده در ژانرهای غیر از موسیقی پاپ است که به غیر از اجراهای زنده سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر و چند اجرای انگشت شمار، فرآیند اجراها و کنسرت های در ژانر «موسیقی جدی» در مقایسه با کنسرت های موسیقی پاپ در بدترین و کمترین وضعیت آماری قرار گرفته است.

تجربه نشان داده وقتی کنسرت های با کیفیتی در حوزه های «موسیقی ردیف دستگاهی»، «موسیقی نواحی»، «موسیقی کلاسیک» و «موسیقی تلفیقی» پیش روی مخاطبان این حوزه ها قرار گیرد، می توان غوغای موجود در موسیقی پاپ را در نجوای این گونه های مهجور موسیقی هم پیدا کرد طبیعتاً استقبال مخاطبان از کنسرت هایی که وجوه سرگرمی آن ها بیشتر از دیگرگونه های موسیقایی بیشتر است، اتفاقی معمول و منطقی است کمااینکه در تمام دنیا هم این جنس از موسیقی اغلب دربرگیرنده مخاطبان بیشتری است، اما در این راستا آنچه می تواند مورد توجه قرار گیرد، توجه همزمان به گونه های جدی موسیقی است که می بایست در تمامی بخش ها مورد حمایت قرار گیرد.

در حال حاضر غیر از چند تهیه کننده و کنسرت گذار انگشت شمار، ماجرای برگزاری کنسرت های جدی در فصل تازه کنسرت ها پس از اتفاقات و التهابات اخیر به حالت تعطیلی کامل درآمده است و این کنسرت های موسیقی پاپ هستند که به دلیل گردش مالی تضمین شده، حرف اول و آخر را می زنند.

کنسرت هایی غیر از کنسرت های پاپ اغلب، بازگشت اقتصادی و سوددهی ندارد، بنابراین کمتر تهیه کننده و صاحب سرمایه این انگیزه را پیدا می کند تا وارد فرآیند اجرای زنده در این حوزه ها شود. این در حالی است که تجربه همین چند ساله نشان داده اگر برنامه ریزی و نقشه راه مناسبی برای ژانرهای جدی موسیقی طراحی شود، می توان شاهد حضور حداکثری مخاطبان در سالن های برگزاری این گونه های موسیقی هم بود.

تجربه نشان داده وقتی کنسرت های با کیفیتی در حوزه های «موسیقی ردیف دستگاهی»، «موسیقی نواحی»، «موسیقی کلاسیک» و «موسیقی تلفیقی» پیش روی مخاطبان این حوزه ها قرار گیرد، می توان غوغای موجود در موسیقی پاپ را در نجوای این گونه های مهجور موسیقی هم پیدا کرد.

این فرآیند زمانی شکل غم انگیزتری پیدا کرده که متأسفانه ارکسترهای دولتی هم در این چند ماه فعالیت چندانی غیر از چند اجرای ارگانی و خصوصی نداشته اند. فرآیندی که به دلیل صرف هزینه هایی که برای دستمزد و حقوق ماهانه نوازندگانش می شود، می تواند دربرگیرنده ابهاماتی باشد که می بایست برای آن توضیحی وجود داشته باشد. در این راستا ارکستر ملی ایران و ارکستر سمفونیک تهران دو بازوی مهم اجرایی دولت در عرصه ارکسترها و اجراهای زنده هستند که می توانند طی روزهای پیش رو، مسیر کند و کم رونق اجرای موسیقی های جدی را کمی هموار کنند.

در حال حاضر نه درباره نحوه فعالیت این ارکسترها اطلاعات چندانی در اختیار رسانه ها قرار می گیرد و نه از برنامه های آتی این دو مجموعه مهم و تأثیرگذار خبری هست. موضوعی که امید می رفت با حضور هنرمندان شناخته شده و صاحب نام در شورای ارکسترها، مسیر بهتری را پیش روی این ارکسترها در راستای جلب توجه مخاطب به موسیقی جدی روشن کند.

دیگر نکته ای که می توان در زمینه فقدان کنسرت های جدی روی آن تمرکز کرد، نادیده گرفتن تلاش هنرمندانی است که چه در عرصه خوانندگی و چه در عرصه نوازندگی حرف های زیادی برای گفتن داشتند و می توانستند به واسطه توانایی ها و مهارت هایی که در ژانر فعالیت خود دارند، بخش زیادی از ارتقای کیفی آثار موسیقایی در ایران را به عهده گرفته و معیاری برای تمیز دادن موسیقی خوب از بد باشند.

متأسفانه ماجرا به سمت و سویی کشیده شده که به واسطه ظهور و بروز خوانندگان رنگارنگ موسیقی پاپ که اگرچه در لزوم حضورشان شکی نیست، اما نام های بزرگی در عرصه خوانندگی و نوازندگی آثار جدی در میان انبوه کنسرت پاپ گم شوند و موجب ایجاد جریانی شوند که به شدت در حوزه کیفیت به موسیقی ایران لطمه وارد کرده است.

قطعاً نهادهای دولتی مانند دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بنیاد فرهنگی هنری رودکی، انجمن موسیقی ایران، مرکز موسیقی حوزه هنری، دفتر موسیقی و شعر و سرود سازمان صدا و سیما می توانند با حمایت های برنامه ریزی شده در این حوزه فکر عاجلی برای بهبود اوضاع فعلی کنند.

به هر حال اکنون نظام اقتصادی موسیقی ایران به طور کامل در اختیار موسیقی سرگرم کننده قرار گرفته است. درباره لزوم حضور این گونه موسیقی برای بهبود شرایط روحی جامعه هم هیچ شکی وجود ندارد، اما باید این نکته را هم در نظر داشت که الزام حضور دیگر گونه های موسیقایی برای ارتقای سطح فرهنگی جامعه ایرانی که تا همین چند وقت پیش نقش غیرقابل انکاری در تقویت بنیه فرهنگی و آگاهی مردم ایفا می کردند هم ضرورتی است که می بایست نه در ماه های پیش رو، بلکه در روزهای پیش رو فکر عاجلی درباره شان شود و با ارائه راهکارها و برنامه ریزی های منطقی و متناسب با بودجه، شرایطی را برای اجرای آثار موسیقایی در حوزه هایی غیر از موسیقی سرگرم کننده فراهم سازد.

در صورت استمرار تعطیلی و توقف این گونه های موسیقایی باید منتظر عواقب خطرناک و بحران ساز آن بود. در این راه به طور حتم تعامل میان مجموعه های دولتی با تهیه کنندگان و مؤسسات برگزارکننده کنسرت می تواند نقطه آغازی برای برپایی کنسرت های موسیقی در ژانرهای جدی تر باشد.